مقدمه
از زمان شکل گیری علم اقتصاد کلان و صنعتی شدن کشورها، کنترل قیمت ارز، دغدغه همهی حکومتهای جهان بوده است. کنترل نرخ ارز به حکومتها کمک میکند که بتوانند بودجه و برنامهای منطقی را برای پروژههای آتی اختصاص دهند و به شرایط بازار نظم ببخشند. به همین منظور در سال 1944 کشورها نظام های ارزی طلا پایه را انتخاب و دلار آمریکا را به عنوان ارز رزرو انتخاب کردند. دیری نپایید که این موضوع سبب چاپ بیش از اندازه دلار و افت ارزش دلار آمریکا در برابر طلای جهانی شد. از آن پس کشورهای توسعه یافته با عبرت گرفتن از این حوادث به سمت تعیین نرخ شناور برای ارزها روی آوردند، که این نرخ به شرایط بازار متکی است. در این مقاله قصد داریم به بررسی نظام های ارزی بپردازیم.
نظام های ارزی: نرخ ارز ثابت
در حکومتهایی که دولت از قدرت نفوذ بالایی در اقتصاد برخودار است این نظام ارزی مناسب تر است. در این روش دولتها یک نرخ ثابت را برای ارز تعیین میکنند و با استفاده از منابع ارزی که در اختیار دارند این نرخ را کنترل میکنند. در واقع حکومت، مسئول عرضه و برداشت کننده نهایی ارز در بازار است و به همین دلیل توانایی بالایی در کنترل نرخ ارز دارد.
استفاده از نرخ ارز ثابت به افراد جامعه و به ویژه سرمایه گزاران و همچنین واردکنندگان و صادر کنندگان اطمینان بیشتری میبخشد. چراکه این افراد سود خود را در وجود یک شرایط پایدار و قابل پیشبینی اقتصادی میبینند.
در مقابل اگر دولت از منابع ارزی کافی برخودار نباشد و یا به هر دلیلی نتواند نرخ ارز را کنترل کند، نرخ تعیین شده عملا از اعتبار ساقط میشود و در کنار آن نرخ بازار آزاد به وجود میآید که عملا معاملات بر اساس آن انجام خواهد شد. این اتفاق در سال 2018 و با تعیین نرخ هر دلار 4200 تومان در ایران افتاد و از تجربههای ناموفق نظام ارزی با نرخ ثابت به شمار میرود.
نظام های ارزی: نرخ ارز شناور
یکی دیگر از نظام های ارزی که امروزه در بازارهای آزاد مقبولیت بیشتری دارد، تعیین نرخ ارز به صورت شناور است. در اینجا دیگر دولت و بانک مرکزی نرخ را تعیین نمیکنند، بلکه تعیین نرخ ارز، بهره و حتی تورم را شرایط بازار مشخص خواهد کرد. در این نظام ارزی شرایط آینده به سادگی قابل پیشبینی نیست و نیازمند کسب تبحر در تحلیل شرایط بازار است. به همین دلیل استفاده از این سیستم ریسک سرمایه گزاری را افزایش خواهد داد.
از مزایای این روش ایجاد رقابت در بازار است و این موضوع خود میتواند به عنوان یک ابزار کنترلی برای نرخ بهره و تورم استفاده شود. همهی افراد و شرکتها در این نوع بازار امکان حضور دارند و رانت خواری بسیار کمتر اتفاق میافتد. همچنین بر اساس تجربهای که از این نظام مالی به دست آمده، شفافیت در این سیستم اقتصادی به دلیل درگیر کردن منافع همهی افراد، بسیار بالاتر است.
از معایب نظام ارزی شناور میتوان به تاثیر پذیری بالای آن از شرایط اقتصاد جهانی اشاره کرد. برای مثال بحران مالی سال 2008 که به طور گستردهای اروپا، آمریکا و ژاپن را درگیر کرد از تجربههای ناموفق این سیستم به شمار میرود. در این سیستم نوسانات میتواند گاهی بسیار شدید باشد، اگرچه در بسیاری از کشورها قوانینی وضع شده که به دولت و بانک مرکزی در شرایط حاد اجازه دخالت در نرخ ارز داده میشود.
برای کسب اطلاعات کاملتر در خصوص بازار فارکس، استفاده از سایر آموزشهای رایگان و دریافت مشاورهها و سیگنالهای معاملاتی به صفحات لیدوما فارکس در تلگرام و اینستاگرام نیز مراجعه کنید: LidomaForex@