پول بدون پشتوانه چیست؟
پول بدون پشتوانه به پولی گفته می‌شود که به وسیله دولت منتشر شده و هیچگونه کالایی نظیر طلا، نقره و… از آن پشتیبانی نمی‌کند. شاید بپرسید که ارزش این پول چگونه تعیین می‌شود؟ ارزش پول فیات در واقع بر مبنای میزان عرضه و تقاضا و همچنین متناسب با روند انتشار پول که در اختیار دولت است، مشخص می‌شود. در حالی که پول‌هایی که پشتوانه آن‌ها طلا یا نقره است، متناسب با میزان ذخایر طلا یا نقره در آن کشور چاپ می‌شوند و عرضه و تقاضا تاثیری در ارزش آن‌ها ندارد. این پول‌ها را می‌توان در هر زمان دلخواهی به طلا تبدیل کرد. در حال حاضر بیشتر ارزهای معتبر دنیا به صورت فیات و بدون پشتوانه هستند.
پول بدون پشتوانه چگونه عمل می‌کند؟
همانطور که گفته شد، ارزش پول بدون پشتوانه در نتیجه اقدامات و تصمیمات دولت تعیین می‌شود و یا ممکن است توافقی بر سر قیمت در بازار ایجاد شده باشد( مثل شرایطی که در بیشتر صرافی‌های کشور حاکم است). در گذشته‌ای نه چندان دور دولت‌ها فقط اسکناس‌هایی را که می‌شد معادل ارزش آن‌ها طلا یا نقره دریافت کرد را چاپ و روانه اقتصاد می‌کردند. به این ترتیب ساز و کاری برای کنترل ارزش پول بر پایه کالا به وجود آمد. اما در زمان حال پول‌های فیات در سراسر جهان رواج بیشتری دارند. در ادامه به چگونگی ساز و کار این پول‌ها خواهیم پرداخت.
طبیعتا از آنجایی که پول‌های فیات فاقد پشتوانه هستند، همواره باید ریسک سقوط ارزش آن‌ها را در شرایط تورمی بازار در نظر گرفت. ارزش این نوع پول می‌تواند در تورم‌های چندین رقمی (مانند آن چه در ونزوئلا در حال وقوع است) به صفر نیز برسد. در واقع ارزش ارزهای فیات بر مبنای اعتماد مردم و بازار تعیین خواهد شد، بنابراین وقتی مردم به آن ارز اعتماد نداشته باشند، ارزش آن خود به خود دچار نزول خواهد شد. اما در پول‌هایی که پشتوانه کالایی دارند شرایط به طور کلی متفاوت است. در اینجا خبری از اعتبار ارز نیست و پول دارای یک ارزش ذاتی و معادل با طلا است.
در ابتدا دلار آمریکا نیز بر پایه طلا بود و مدت طولانی این روند ادامه داشت تا اینکه با رشد سریع اقتصاد نیاز به چاپ پول بیشتر شد اما ذخایر طلای کافی برای آن وجود نداشت. همین موضوع باعث وقوع بحران مالی سال 1929 در این کشور شد و دولت فدرال را مجاب کرد که در سال ۱۹۳۳ تبدیل دلار آمریکا به طلا را ممنوع اعلام کند. در سال 1971 دولت آمریکا عملا از سیستم ارزی طلاپایه خارج شد و دلار آمریکا به یک پول بدون پشتوانه تبدیل شد. در همین سال دولت آمریکا همچنین عرضه طلا به ازای دلار را به دولت‌های خارجی به طور کلی متوقف کرد. درحال حاضر دلار آمریکا هیچ ارزش ذاتی ندارد و اعتماد مردم و بازارهای مالی جهان به این ارز اعتبار می‌بخشد.
پول بدون پشتوانه چه مزایا و معایبی دارد؟
پول فیات در صورتی می‌تواند موفق باشد که در جامعه باعث سهولت در انجام کارها شده و مردم را مجاب به استفاده از خود کند. دولت‌های پیشگام در قرن نوزدهم برای کنترل بهتر شرایط ارزی به استفاده از پول فیات روی آوردند. اما چرا می‌توان پول فاقد پشتوانه را بهتر کنترل کرد؟ چون که پول بدون پشتوانه مثل پولی که پشتوانه کالایی مثل طلا دارد، کمیاب نیست و با توجه به اراده بانک‌های مرکزی و دولت می‌توان میزان عرضه آن را کنترل نمود. همین موضوع به دولت قدرت زیادی می‌دهد و آن را قادر می‌سازد تا متغیرهای اقتصادی مانند میزان نقدینگی و نرخ بهره را کنترل کنند.
یکی از مشکلاتی که پول فاقد پشتوانه دارد، تغییرات قیمتی غیر واقعی آن است. به این موضوع در علم اقتصاد اصطلاحا حباب قیمتی می‌گوییم. برای مثال آن چه در بحران مالی سال 2008 رخ داد، در واقع ترکیدن این حباب قیمتی و افت شدید ارزهای فیات بود. اما این موضوع برای پول‌های با پشتوانه طلا اصلا مطرح نیست، چراکه این ارزها فقط به میزان محدودی و با توجه به ذخایر طلای کشور منتشر می‌شوند.
برای مثال در دهه اول ۲۰۰۰ میلادی، کشور زیمباوه در واکنش به مشکلات اقتصادی که داشت به چاپ پول اقدام کرد. این پول کاملا بدون پشتوانه و غیرکارشناسی چاپ شد. همین موضوع باعث افزایش عرضه پول در بازار شد و در سال 2008 تورمی معادل 500 میلیارد درصد را در این کشور ایجاد کرد. در این زمان هر یک تریلیون دلار زیمبابوه معادل تنها 40 سنت آمریکا ارزش داشت. این فاجعه از اثرات چاپ پول بدون پشتوانه بدون انجام بررسی‌های کارشناسی است.
برای کسب اطلاعات کامل‌تر در خصوص بازار فارکس، استفاده از سایر آموزش‌های رایگان و دریافت مشاوره‌ها و سیگنال‌های معاملاتی به صفحات لیدوما فارکس در تلگرام و اینستاگرام نیز مراجعه کنید: LidomaForex@
