کامل‌ترین اصطلاحات، مفاهیم و لغت نامه بورس بر اساس حرف م
**
مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای
مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای (Capital Asset Pricing Model) که به اختصار به آن مدل CAPM نیز گفته می‌شود، مدلی است که رابطه بین ریسک سیستماتیک و بازده مورد انتظار یک ورقه بهادار را نشان می‌دهد. در واقع هدف مدل قیمت گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای این است که مشخص شود آیا بازدهی یک سرمایه‌گذاری با توجه به ریسک آن، ارزنده است یا خیر.
فرمول مدل CAPM به شرح زیر است:
مضاربه
مضاربه یکی از عقود اسلامی است که در آن یک طرف سرمایه‌ای را در اختیار طرف دیگر قرار می‌دهد تا با آن تجارت کند و در نهایت سود به دست آمده با نسبتی مشخص، بین آن‌ها تقسیم می‌شود. در قرارداد مضاربه به طرفی که سرمایه متعلق به اوست، مالک و به طرفی که به تجارت و فعالیت می‌پردازد، عامل یا ضارب گفته می‌شود. نکته حائز اهمیت در قرارداد مضاربه این است که سرمایه، الزاما باید وجه نقد (پول رایج کشور) باشد و نمی‌توان بدهی و طلب را به عنوان سرمایه قرار داد. یا نمی‌توان دستگاهی را در اختیار یک فرد قرار داد و از او سود حاصل از کار را طلب کرد.
متولی صندوق سرمایه گذاری
برای تشکیل و اداره یک صندوق سرمایه گذاری، چند رکن مهم در اساسنامه صندوق پیش‌بینی شده تا به کمک آن‌ها، شرایط اجرایی و نظارتی لازم جهت عملکرد مطلوب صندوق فراهم شود. متولی، یکی از ارکان نظارتی صندوق است که توسط مجمع صندوق انتخاب می‌شود و می‌تواند به عنوان نماینده و وکیل سرمایه‌گذاران برای اقامه هرگونه دعوی کیفری علیه صندوق ایفای نقش کند. از دیگر وظایف مهم متولی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
پیشنهاد حسابرس به مجمع صندوق
تأیید حساب‌های بانکی افتتاح شده توسط مدیر برای صندوق
نظارت مستمر بر عملکرد مدیر و ضامن نقدشوندگی
ممنوع المعامله
ممنوع المعامله بودن در بازار سرمایه بدین معناست که سهامدار نمی‌تواند هیچ گونه خرید و فروشی در بازار بورس و فرابورس انجام دهد. ممنوع المعامله شدن می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. به عنوان مثال، چنانچه شخصی با ارزش سبد دارایی بیش از ۵۰ میلیون تومان طی دو سال اخیر هیچ‌گونه فروشی در بازار سرمایه نداشته باشد، ممنوع المعامله می‌شود. این دسته از سهامداران ممنوع المعامله باید در سامانه سجام ثبت‌نام و احراز هویت کنند و سپس از طریق سامانه ذی‌نفعان بازار سرمایه، درخواست رفع ممنوع المعاملگی خود را ثبت کنند.
معاملات بلوکی
خرید و فروش یکجای حجم زیادی از سهام یک شرکت را معاملات بلوکی می‌نامند. معاملات بلوکی مطابق با ضوابط تعیین شده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار انجام می‌شوند و یک شرایط حداقلی از نظر ارزش و حجم معامله برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود. معاملات بلوکی در نمادی مجزا از معاملات بازار عادی انجام می‌شوند و در محاسبه قیمت پایانی و شاخص‌ها نیز تاثیری ندارند. کنار نمادهایی که برای آن‌ها معاملات بلوکی انجام شده است، عدد ۲ قرار می‌گیرد.
مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده (Value Added Tax) که به اختصار VAD نامیده می‌شود، یکی از انواع مالیات‌های غیر مستقیم است که بر ارزش افزوده ایجاد شده طی هر مرحله از فرآیند تولید یا ارائه خدمات وضع می‌شود. خریدار هنگام خرید کالا یا خدمات، باید مالیات بر ارزش افزوده آن را به فروشنده بپردازد و فروشنده کالا و خدمات نیز باید این پول را در دوره‌های زمانی مشخصی به دولت پرداخت کند.
مالی رفتاری
انسان همواره در حال تصمیم‌گیری است. مالی رفتاری دانشی است که سعی دارد چگونگی تفسیر افراد از اطلاعات مختلف را در تصمیم‌گیری‌های مالی بررسی کند. به عبارت دیگر، مالی رفتاری دانشی است که به کاربرد روانشناسی در بازارهای مالی می‌پردازد و سعی دارد رفتار و تصمیم‌گیری‌های سرمایه گذاران را تجزیه و تحلیل کند. مالی رفتاری به دو سطح خرد و کلان تقسیم می‌شود. در سطح خرد، به بررسی سوگیری‌ها، تمایلات و رفتارهای سرمایه‌گذاران پرداخته می‌شود و در سطح کلان، مدل‌های رفتاری در بازارهای مالی تجزیه و تحلیل می‌شوند.
مجمع عمومی فوق العاده
به‌جز مجمع عمومی سالیانه، هر مجمع دیگری که توسط شرکت برگزار شود، مجمع فوق‌العاده نام دارد. در مجامع فوق‌العاده عمدتاً درباره مواردی مانند افزایش سرمایه شرکت، انحلال شرکت، تغییر در اساسنامه شرکت و… تصمیم‌گیری می‌شود. در مجمع عمومی فوق‌العاده دارندگان بیش از نصف سهامی که حق رای دارند، باید حاضر باشند و تصمیمات مجمع همواره با اکثریت دو سوم آراء حاضر در جلسه رسمی معتبر خواهد بود.
معامله
معامله در لغت به معنای خرید و فروش، داد‌و‌ستد، تجارت و بازرگانی است.
در اصطلاح بازار سرمایه، به فرآیندی که در آن خریدار با پرداخت مقدار معینی وجه نقد، یکی از انواع اوراق بهادار مانند سهام، اوراق اجاره و… را در اختیار می‌گیرد، معامله خرید و در طرف مقابل به فرآیندی که در آن فرد با دریافت مقداری وجه نقد، اوراق خود را در اختیار دیگری قرار می‌دهد، معامله فروش گفته می‌شود.
بر این اساس برای شکل‌گیری هر معامله، یک معامله خرید و یک معامله فروش شکل می‌گیرد. همچنین، فارغ از ماهیت دارایی مورد مبادله و ارزش آن، وجود حداقل دو جز به نام‌های خریدار و فروشنده برای ایجاد یک معامله ضروری است.
مفهوم سود
بدون در نظر گرفتن نوع فعالیت یا اینکه چه کالا و خدمتی ارائه می‌شود، سود هدف هر کسب‌وکاری است. سود زمانی اتفاق می‌افتد که مجموع درآمدهای کسب شده ناشی از فعالیت یک بنگاه اقتصادی، از مجموع هزینه‌های انجام شده برای بنگاه بیشتر باشد.
در بنگاه‌های اقتصادی، نه تنها فعالان به دنبال کسب سود هستند، بلکه تلاش می‌کنند سود ناشی از فعالیت بنگاه را حداکثر کنند.
بد نیست بدانید، دو نسبت بازده دارایی‌ها (نسبت سود خالص به جمع دارایی‌ها) و بازده حقوق صاحبان سهام (نسبت سود خالص به حقوق صاحبان سهام)، توانایی مدیریت سرمایه در شرکت را نشان می‌دهند.
